Analyse Gemeenteraadsverkiezingen 2018

Gepost door: Melanie Bellengé | 23/11/2018 | Gepost in Uncategorized, verenigingen, verkiezingen

Wie zwijgt, stemt toe!

Analyse Gemeenteraadsverkiezingen 2018

Na de talrijke acties, vormingen en debatten naar aanloop van de gemeenteraads- en provincieraadsverkiezingen, hebben we op 14 oktober – hopelijk allemaal – bewust onze stem kunnen uitbrengen. Als organisatie van verenigingen van burgers afkomstig uit migratie vonden we het belangrijk om in te zetten op het informeren en politiek bewust maken van onze achterban. Daarom startten we het project “Wie zwijgt, stemt toe!” op.

“Wie zwijgt, stemt toe!” Een project van FMV

1. Campagne “Ik stem ook”

Vanuit dit project namen we onder andere deel aan het Campagne “Ik stem ook”, een initiatief van het Minderhedenforum, Orbit vzw en De Wakkere Burger. De campagne had als doel om mensen met een niet-Belgische nationaliteit aan te zetten om zich te registreren om deel te kunnen nemen aan de verkiezingen. De gezamenlijke inspanningen van de verschillende organisaties wierpen hun vruchten af: meer dan 41 000 niet-Belgen in Vlaanderen registreerden zich dit jaar om te kunnen stemmen. Dat zijn er 3000 meer dan tijdens de lokale verkiezingen in 2012.

Als we het omzetten naar percentages spreken we van 15% niet-Belgen uit EU-landen en 9% uit landen buiten de EU. In Antwerpen maakten amper 8,5% niet-Belgen gebruik van hun stemrecht: van de 63 642 potentiële kiezers met een andere nationaliteit hebben 5437 zich geregistreerd. Voor Gent gaat het over 1703 mensen van de 30 000 potentiële kiezers. Als je dan weer naar Brussel kijkt namen 49 406 mensen met een andere nationaliteit deel aan de gemeenteraadsverkiezingen. Ongeveer 285 000 Brusselse inwoners met een vreemde nationaliteit konden zich inschrijven.

Hoewel we een vooruitgang waarnemen menen we dat het aantal veel groter zou kunnen zijn mochten er meer inspanningen geleverd worden door de gemeenten. In een aantal steden zoals Brussel en Gent werden er bijvoorbeeld spontaan brieven gestuurd om mensen te informeren over hun stemrecht. Heel wat burgers met een andere nationaliteit ervaren een aantal extra drempels om aan de nodige informatie te komen.

In een democratisch systeem zou men er zoveel mogelijk voor moeten zorgen dat alle hindernissen weggewerkt worden opdat ook mensen met een andere nationaliteit gebruik kunnen maken van hun democratisch recht om te stemmen. Het spontaan opsturen van duidelijke en gebruiksvriendelijke invulformulieren zou een eerste stap kunnen zijn. Via deze weg willen we ook graag de gemotiveerde vrijwilligers bedanken die mee de straten op gingen om mensen te informeren over hun stemrecht!

Lees ook:

“’ik stem ook’ 3000 niet-Belgen geregistreerd dan in 2012“ – https://www.knack.be/nieuws/belgie/ik-stem-ook-3000-niet-belgen-meer-geregistreerd-dan-in-2012/article-normal-1378663.html

2. Vormingen

In Antwerpen, Vilvoorde en Gent organiseerden we een vormingenreeks waarbij we enerzijds basisinformatie wouden verstrekken over de gemeenteraads- en provincieraadsverkiezingen. Wat zijn de bevoegdheden van deze raden? Welke partijen komen deze verkiezingen op? Welke programma’s volgen de verschillende partijen? Hoe breng ik een geldige stem uit? Enz. Anderzijds hebben we ook getracht om de deelnemers te informeren en met hen te discussiëren over de huidige positie van burgers met een ander etnisch-culturele achtergrond.

Tijdens de vorming “De Macht van het Getal kwam dit uitvoerig aan bod: welke politieke trends zijn er qua vertegenwoordiging van etnisch culturele minderheden en wat zijn de oorzaken van die trends? Hoe groot is de impact van de stemmen van kiezers met een migratieachtergrond? Hoe groot is de diversiteit binnen de politieke partijen en speelt de etnische achtergrond van lokale politici met een migratie-achtergrond een rol in hun motivatie en manier van politiek bedrijven?

Daarnaast vonden we het ook belangrijk om kritisch burgerschap ter sprake te brengen en naast het stemmen ook andere vormen van burgerparticipatie aan te halen.

Vorming Gemeenteraadsverkiezingen 1001 schakels

“Aantal kandidaten met een migratieachtergrond op de kandidatenlijsten fors gestegen” –

http://www.standaard.be/cnt/dmf20181005_03812684

3. Debatten

Burgemeester Schepman tijdens het live-uitgezonden burgerdebat in Brussel.

Naast de vormingen vonden we het ook belangrijk om momenten te voorzien waarbij politici en burgers met elkaar in gesprek konden treden. In Gent een Walking Dinner met politici en in Brussel een live burgerdebat “Verkiezingen 2018: Uitdagingen en perspectieven” in samenwerking met ALMOUWATINE WebTV. Tijdens beide evenementen konden partijen zich voorstellen en traden politici in dialoog met onze achterban. Zoals verwacht ontstonden er boeiende discussies.

In Antwerpen vond een interactief Lijsttrekkersdebat plaats in het Zuiderpershuis in partnerschap met de Unie van Turkse Verenigingen. Naast de traditionele partijen waren ook de nieuwe partijen BeOne en d-sa aanwezig. Meer dan 300 mensen zakten af naar deze locatie om te luisteren naar de standpunten van de verschillende partijen rond sociale thema’s, nl. wonen, werken, onderwijs en gelijke kansen. Het publiek kreeg de gelegenheid om zelf ook met behulp van hun smartphone live op een aantal stellingen te reageren. Nadien trad het publiek ook in gesprek met de deelnemende politici.

300 deelnemers namen deel aan het interactief Lijsttrekkersdebat in Antwerpen.

Onze afdelingen in gesprek met politici tijdens de “Walking dinner met politici” in Gent.

Overzicht gemeenteraads- en provincieraadsverkiezingen 2018

We zijn ondertussen meer dan een maand verder na de verkiezingen en werpen graag een blik op de stand van zaken in Vlaanderen in het algemeen en in een paar centrumsteden in het bijzonder. Welke coalities zijn er daar al gevormd en welke burgemeesters en schepenen mogen vanaf januari 2019 aan de slag als nieuw stadsbestuur.

Vlaanderen

De inwoners van 279 van de 308 Vlaamse steden weten al wie op 1 januari 2019 als hun nieuwe burgemeester zal aantreden in hun stad. In 244 steden hiervan zijn de coalities ook al bekend.

CD&V levert het meest aantal burgemeesters op, nl. 115. CD&V wordt gevolgd door Open VLD met 60 burgemeesters, N-VA met 50 burgemeesters, SP.A 16 en GROEN 1. 35 Burgemeesters in Vlaanderen komen van Lokale lijsten.

Tot nu toe zijn 38 van de 308 burgemeesters in Vlaanderen vrouwen. Leuven levert als centrumstad ook voor het eerst een burgemeester met een ander roots op, nl. Mohamed Ridouani.

Lees ook:

“Zoeken naar een vrouwelijke burgemeester” – https://www.demorgen.be/politiek/zoeken-naar-vrouwelijke-burgemeesters-bb16ddd2/

“Leuven: Ridouani eerste allochtone burgemeester in Vlaamse centrumstad” – https://www.hln.be/nieuws/binnenland/leuven-mohamed-ridouani-sp-a-eerste-allochtone-burgemeester-in-vlaamse-centrumstad~ac0422a7/

“Tussenstand 5 dagen na 14 oktober: ruim 90 procent van de gemeenten kent zijn nieuwe burgemeester” – https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2018/10/19/14-oktober-rapport/

Provincie Antwerpen

N-VA is de grootste overwinnaar van deze provincie op gemeenteraadsniveau met 28 geleverde burgemeesters van de 69. CD&V volgt met 20 burgemeesters, Open VLD met 7 en zowel GROEN als SP.A met 1. In 6 gemeenten zullen er burgemeesters van lokale partijlijsten de eed afleggen. Op provincieraadsniveau blijft N-VA aan de macht met 32,9%, hoewel ze wel wat schade hebben opgelopen (35,9% tijdens voorgaande verkiezingen). De grootste stijgers zijn: PVDA (+1,1 procent), Vlaams Belang (+3,3 procent) en Groen (+5,1 procent). De grootste verliezers SP.A (-4,8%).

In Antwerpen-stad is het al duidelijk dat Bart De Wever komende 6 jaar nog burgemeester blijft. Zoals hij in zijn overwinningsspeech aangaf, zijn er “… veel coalities mogelijk in Antwerpen, maar geen zonder N-VA”. Bart De Wever deelde eerder mee dat een Zweedse coalitie met het huidig bestuur te krap zou zijn en gaf alle partijen een kans om op gesprek te komen. Op dinsdagavond 19/11/2018, maakte hij echter zijn voorkeur al kenbaar: Een Bourgondische coalitie, samen met Open VLD en SP.A. Er volgen komende weken formele onderhandelingen om tot een gedeeld plan te komen tussen deze drie partijen. Maar alles blijft onzeker.

Lees ook:

“De Wever laat eindelijk in zijn kaarten kijken: SP.A en Open VLD genieten voorkeur voor coalitie in Antwerpen” – https://www.hln.be/regio/antwerpen/de-wever-laat-eindelijk-in-zijn-kaarten-kijken-sp-a-en-open-vld-genieten-voorkeur-voor-coalitie-in-antwerpen~a3de7579/

Provincie Oost-Vlaanderen

Al slaagt de N-VA er weer in om met 21,5% de grootste partij te zijn op provincieraadsniveau, bestaat ook nu de mogelijkheid dat ze weer uit de meerderheid wordt geweerd. Dit gaat echter niet even makkelijk zijn voor de huidige bestaande coalitie als zes jaar geleden. Open VLD halt 18,3% en CD&V 18,1%. SP.A doet het vele slechter deze verkiezingen waardoor de coalitie niet genoeg behaald om een stabiele meerderheid te vormen. Ze zijn genoodzaakt om op zoek naar een extra partner.

In Oost-Vlaanderen scoort CD&V het best op gemeenteraadsniveau met 23 van de 60 burgemeesters. Open VLD levert 18 burgemeesters aan, N-VA 6 en SP.A 1. 5 burgemeesters komen uit Lokale lijsten.

In Gent verlopen de onderhandelingen zeer moeizaam. Ze werken er aan een grote coalitie met het kartel SP.A/GROEN, Open VLD en CD&V. Het grootste struikelblok blijft wie de burgemeesterssjerp zal mogen dragen. Zowel Mathias De Clercq (Open VLD) als Filip Watteeuw (GROEN) claimen deze. Voorlopig blijft het koffiedik kijken naar hoe de mandaten verdeeld zouden worden.

Lees ook:

“Coalitie in Gent veraf: SP.A-GROEN schort onderhandelingen met Open VLD op” – https://www.demorgen.be/politiek/coalitie-in-gent-veraf-sp-a-GROEN-schort-onderhandelingen-met-open-vld-op-b6ae3a48/

Brussels Hoofdstedelijk Gewest

De PS levert 7 burgemeesters van de 19 gevolgd door cdH met 4, Ecolo met 3 en MR en Défi met 2. In 15 Gemeenten zij er al coalities gevormd.

We staan even stil bij een tweetal gemeenten in het Brussels Hoofdstedelijk gewest. Brussel-stad blijft Philippe Close van de PS burgemeester de volgende 6 jaar. Catherine Moureaux (MR) is in Molenbeek de enige vrouwelijke burgemeester in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Tegen alle verwachtingen in gaat Moureaux in zee met de huidige burgemeester Schepmans van de MR. Na de mislukte onderhandelingen met de PTB*PVDA en De PS van Moureaux, die op 14 oktober 17 zetels haalde, krijgt naast het burgemeesterschap vijf schepenen. De MR, die op 13 zetels terugviel, krijgt vier schepenambten en het OCMW-voorzitterschap. Beide partijen hebben een comfortabele meerderheid van 30 op 45 zetels.

4 Van de 19 Brusselse gemeenten krijgen een burgemeester met een migratieachtergrond, nl. Emir Kir (PS) van Turkse afkomst in Sint-Joost-ten-Node, Pierre Kompany (ProGanshoren) van Congolese afkomst in Ganshoren en Christos Doulkeridis (Ecolo-GROEN) met Griekse roots in Elsene, Ahmed Laaouej (PS) met Marokkaanse achtergrond in Koekelberg.

Lees ook:

“Dit zijn de nieuwe Brusselse burgemeesters” – https://www.bruzz.be/brussel-kiest-2018/dit-zijn-de-nieuwe-brusselse-burgemeesters-2018-10-15

Burgers afkomstig uit migratie roeren zich

Ook tijdens de voorbije verkiezingen werd er zeer ijverig ingezet op de stem van de zogenaamde etnische kiezer, vooral in de centrumsteden. Het toenemend aantal kiezers met migratieroots valt immers niet meer te negeren. We stellen in een aantal steden ook vast dat er een soort van ongenoegen heerst bij deze doelgroep over wat de traditionele partijen te bieden hebben. In Antwerpen en Gent zijn BeOne en d-sa nieuwe partijen die als gevolg van dit ongenoegen ontstaan zijn. Ze worden in de media vaak onterecht bestempeld als “allochtone” partijen. Ze zien zichzelf echter als volwaardige partijen die alle burgers in hun verhaal willen betrekken, ieder met een eigen idee van hoe ze de samenleving vorm willen geven.

Dit jaar bedroeg het percentage kandidaten met een migratieachtergrond 14,3 procent in de 13 Vlaamse centrumsteden. Dat is heel wat meer dan in 2012 en 2006, met respectievelijk 9,5 % 6,7 %. Vooral in Gent en Antwerpen steeg het aantal het meest (+7,2% en +8,6%). Dit heeft, zoals hierboven al vermeld, vooral te maken door de opkomst van partijen met een groot aantal mensen met een migratieachtergrond op de lijst zoals BeOne van Abou Jahjah in Gent, Antwerpen en Mechelen en d-sa van Khalid El Jafoufi in Antwerpen.

In Antwerpen scoorde BeOne geen zetels voor zowel gemeenteraad als districtsraad. Echter was Gent voor Abou Jahjah de grootste teleurstelling: met Meryem Kaçar als lijsttrekker had hij in een stad als Gent met een aanzienlijke aantal kiezers met Turkse afkomst op die Turkse stem gerekend. In Mechelen haalt BeOne dan weer een goede resultaat van 3% maar grijpt net naast een zetel voor de gemeenteraad. DS-A haalt dan weer telkens een zetel in de districten Hoboken en Antwerpen-stad. Een goede score voor een startende partij. Mensen met een migratieachtergrond uit de SP.A lijst het best tegenover hun partijgenoten: Beels, Turan, Kherbach, Bachar en El Mzairh zijn 5 van de 6 verkozenen. Dit ondanks het verlies van het aantal zetels van de partij in de gemeenteraad.

In Brussel doet de partij ISLAM het slecht tijdens de lokale verkiezingen. Ze dienden enkel lijsten in in Brussel-Stad en in Sint-Jans-Molenbeek en zijn er niet in geslaagd een zetel te behalen. De lijst verliest haar twee verkozenen zowel in Anderlecht als in Molenbeek.

Partijen opgericht door mensen met een andere roots, die niet aan bod komen komende legislatuur: De Spiegel en Vlaams Multicultureel Collectief in Gent en SALEM (een afscheuring van ISLAM) in Brussel.

Tenslotte vind u hieronder een tabel met een selectie van verkozen politici van etnisch-culturele roots en het aantal behaalde voorkeursstemmen, hun plaats in de lijst van best aantal voorkeursstemmen in de gemeente waar ze opkwamen: